HAERLEM NIEUWS   mei / juni 2023   Historische Vereniging Haerlem voor een online versie: klik hier

Ter herinnering aan de veroorzakers van de restauratie is een van de pijpen van het Müller-orgel op creatieve wijze gedecoreerd. (Foto Chris Hoefsmit)   Haerlem Jaarboek 2022   Medio juni is het zover: dan verschijnt het nieuwe Jaarboek, dat ten doop zal worden gehouden in het Verwey Museum Haarlem. Houd de website in de gaten voor meer informatie over datum en tijdstip. In het Jaarboek 2022 uiteraard aandacht voor ‘1572’. Johan den Hertog beschrijft het beleg van Haarlem vanuit twee nieuwsprenten van graveur en uitgever Frans Hogenberg, ondersteund door aanvullend cartografisch materiaal. Raymond Fagel bekijkt het beleg van de andere kant: hij laat zien hoe in juli 1573, vlak na het beleg, onder de Spaanse troepen muiterij uitbrak.

Verder aandacht voor muziek: de Haarlemse Brahms, oftewel Leander Schlegel, het eerste popfestival in Haarlem, en de restauratie van het Müllerorgel in de Grote of St.-Bavokerk (inclusief de vleermuizen…). Voor sporten en voor eten: HFC, de allereerste Nederlandse voetbalkampioen, en de Haarlemsche Coöperatieve Diner-Vereeniging. Voor de gebouwde omgeving en het stadsbeeld: de voorganger van de rechtbank aan de Jansstraat, Haarlems bekendste architect Han van Loghem, en de vertrouwde Bouwhistorische kroniek. En voor tal van andere onderwerpen die bijdragen aan de cultuurhistorische rijkdom van Haarlem. Op het eerste gezicht ziet het Jaarboek 2022 er vertrouwd uit: kloek en gevarieerd van inhoud. Wel is een aantal bijdragen wat korter dan u misschien gewend bent. Dat vloeit voort uit het streven van de redactie om wat meer variatie aan te brengen. Naast de ‘traditionele’, wetenschappelijk onderbouwde en op bronnenonderzoek gebaseerde artikelen wil de redactie graag ruimte bieden aan meer journalistieke en beschouwende bijdragen - prikkelende bijdragen die bijvoorbeeld onderwerpen uit de meer recente geschiedenis behandelen, de hedendaagse omgang met het rijke verleden van de stad bespreken of een meer opiniërend karakter hebben. Met deze aangepaste opzet wordt de inhoud van het Jaarboek nog gevarieerder en naar de redactie hoopt aantrekkelijker voor een grote en diverse groep lezers.

Agenda

Activiteiten in de komende periode

4 mei       Open Joodse Huizen Huizen van Verzet    Lees meer       4 mei       Bezichtiging Joods Gemeentegebouw   Lees meer       15 mei       Kennismiddag Joods Erfgoed Noord-Holland   Lees meer

22 mei       Historisch Café ‘Joods erfgoed’   Lees meer       23 mei       Excursie naar Hoorn   Lees meer       17 en 18 juni       Archeologiedagen in Haarlem   Lees meer

Exposities     t/m 6 mei   Bezetting en bevrijding 1940-1945   Hist. Ver. Heemstede-Bennebroek Pomphuis, Watertoren 2, Heemstede Toegang gratis   Lees meer     t/m 14 mei   ‘De lente gevierd in grafiek’   Galerie de Waag Spaarne 30, Haarlem vrij-zo 13.00-17.00 uur Lees meer

verwacht vanaf juni   Gemeentearchitecten van Haarlem   De Hoofdwacht Grote Markt 17 2011 RC Haarlem vrij-zo 13.00-17.00 uur   Binnenkort op Haerlem.nl     12 mei t/m 16 juni   ‘De Meester van Haarlem’   Herinneringen aan 100 jaar beroepsonderwijs Noord Hollands Archief Janskerk Jansstraat 40 Haarlem Lees meer

25 april t/m 3 september   'De Meester van Haarlem'   Van schoolgebouw naar prettige woonomgeving. verzorgd door architectenbureau INBO ABC Architectuurcentrum Haarlem       Groot Heiligland 47    Lees meer     En verder nog...   Meer over exposities   Een uitgebreide lijst van huidige en komende exposities vindt u op onze site. Lees meer

Van woonhuis tot ANWB Bondshotel     Wilhelminaplein 6, Heemstede Tegen de gevel van Het Wapen van Heemstede werd eind 19e eeuw een woonhuis gebouwd. Van de periode dat het dienstdeed als woonhuis is helaas weinig bekend; in 1963 werd het samengevoegd met het naastgelegen etablissement. Een groot deel van het Heemsteedse sociale leven speelde zich hier af. Zo kwam de Heerensociëteit er samen en voerde de toneelvereniging er voorstellingen op. Na een rigoureuze verbouwing in 1991 stond het uiteindelijk te verkrotten tot wij ons over Het Wapen ontfermden en er woningen maakten naast de 17e-eeuwse Oude Kerk met een schitterend uitzicht over het historische plein. Lees verder bij Stadsherstel en ontdek meer over dit pand

Bedevaarten   Dankzij het onvolprezen radioprogramma OVT kwam mij ter ore dat onlangs de speelfilm “De man uit Rome” uitkwam. Deze is gebaseerd op “het mirakel van de bloedwenende Maria” in 1995 in het mijnwerkersstadje Brunssum. Brunssum werd een bedevaartplaats. Over de Nederlandse bedevaartplaatsen is veel informatie verzameld door het Meertensinstituut. Haarlem kent een groot aantal vermeldingen, en is daarmee oververtegenwoordigd in Nederland. Haarlem H. Antonius van Padua Haarlem O.L. Vrouw van Haarlem Haarlem Heilig Bloed Haarlem H. Gangolf (Gangulphus) Haarlem O.L. Vrouw (van de Carmel)

Te veel informatie om in het kader van deze column samen te kunnen vatten, maar fascinerende lectuur! En ook de film lijkt me beslist de moeite waard te zijn. Peter van Wingerden Schrijver dezes houdt zich aanbevolen voor uw commentaar via info@haerlem.nl

SGVH nieuws   Hier begon het allemaal. Dit is de echte oude kern van Haarlem, de Grote Markt. Volgens Haarlemmers het mooiste plein van Nederland. Lees verder in de SGVH nieuwsbrief   Correctie: In het Haerlem Nieuws van januari/februari 2023 stond een artikel over KOUDENHORN 34. Hier is helaas een onjuistheid in geslopen. Op pagina 3, onder de kop ‘Geschiedenis’ staat vermeld dat op de plek waar nu nr. 34 staat, in 1628 Brouwerij Het Springend Paard was. Dit klopt niet. Hier stond in die tijd Brouwerij De Bijl. Waar nu nr. 32 is, het latere schoolgebouw, bevond zich Brouwerij Het Springend Paard.

Vier op een rij   (Bouwtekening voorgevel)   Vier huizen gelegen aan het Soendaplein, genummerd 31, 33, 35 en 37, droegen bij de bouw in 1921 de huisnummers 13, 15, 15a en 15b en waren gelegen aan de Rijksstraatweg in de Gemeente Schoten. Hoewel Schoten al in 1908 had besloten dit straatdeel Soendaplein te noemen is de huisnummering pas na de annexatie door de Gemeente Haarlem aangepast. Ton Apon ontdekte achter de erkerramen op nr. 31 enkele glas-in-loodramen. De herkomst hiervan bleek niet spectaculair te zijn, maar het onderzoek daar omheen leverde wel stof op om dit en de naastgelegen panden onder de loep te nemen en zo weer iets meer te vertellen over de geschiedenis van dit gedeelte van de stad.  Lees het verhaal van Ton Apon

Uit De Hoofdwacht     Bestuursmededelingen met onder meer een terugblik en vooruitblik. De Algemene Ledenvergadering zal plaatsvinden op woensdag 28 juni 2023 in de Vrijmetselaarsloge Kennemerland. Lees meer over de ALV.    Lees alle bestuursmededelingen

De Jonge Muggen      Een jaar uit de 80-jarige oorlog (1573) opnieuw beleefd in… 2023! Nieuwsgierig komen de leerlingen van groep 8 van de Sint Bavoschool de Kloostertuin in. Verrast zien zij daar een man in prachtige kleding staan. Het is Willem Janszoon Verwer, bewoner van Haarlem in 1573. Kijk, hij heeft een dagboek bij zich. Daar staat precies in wat hij allemaal heeft meegemaakt de afgelopen weken. Hij vertelt over de Spaanse legers en Don Frederik. Waarom de 80-jarige oorlog begon en waarom Haarlem besloten heeft de poorten gesloten te houden. Hij vertelt dat hij in het dagboek alles probeert op te schrijven, maar niet overal kan zijn. Hij stuurt daarom de leerlingen op pad voor mooie verhalen en ontmoetingen. Nou, dat was allemaal behoorlijk spannend. Al een klein beetje wijzer, en vooral nieuwsgierig naar de verhalen, lopen de leerlingen naar het Noord-Hollands Archief. Wie staat daar zo te schreeuwen en te kijven??? Dat is Kenau Simonsdochter Hasselaer! Met een enorm stuk hout, meegenomen van haar scheepswerf aan het Spaarne, roept zij keihard dat de Spanjaarden weg moeten blijven! Met haar vriendinnen, buurvrouwen en dochters zal ze dat vanaf de stadspoorten wel voor elkaar krijgen: gloeiend heet water en brandend teer zullen ze over de soldatenkoppen smijten. De poorten moeten dicht blijven! Dat is duidelijk. Op naar De Hoofdwacht. Daar staat een hongerige vrouw op de deur te bonken: ze wil de burgemeesters spreken, want de poorten moeten juist OPEN! Immers: dan kunnen de karren met eten naar binnen. Nu hebben de Haarlemmers zo'n honger, dat ze zelfs het gras tussen de straatstenen eten. Of moeten ze soms elkaar opeten? Een leerkracht, wijzend op de bolle toet van zijn leerling, kan het niet nalaten… een kindermenuutje? Het is duidelijk dat het allemaal erg onduidelijk is, wat te doen. Ten slotte lopen de leerlingen naar de overkant, naar de Vleeshal. Daar staat een trotse tante van Lieven de Keij; haar neef, ooit vluchteling uit Vlaanderen, heeft toch maar mooi dat prachtige gebouw neergezet. Na de oorlog heeft hij goed samengewerkt met de Haarlemmers om de stad weer op te bouwen. Zie je de gevelstenen, en de handige dubbele, omgekeerde luiken? Is er nog tijd? Gelukkig, ja. Dan snel in De Hoofdwacht de enorme afbeelding van Kenau in de Coornhertzaal bekijken. De 80-jarige oorlog staat bij deze groep-achters in hun geheugen gegrift. Als aan het eind van de ochtend Verwer, Kenau, de hongerige vrouw en de tante van Lieven zich terugtrekken in De Hoofdwacht, wordt door de toeristen menig plaatje geschoten. Zelfs aan Fransen hebben we uit kunnen leggen wie , wat en hoe. Haarlem gaat zo op een prachtige, kleurrijke manier de wereld over. De Jonge Muggen

Vrijwilligersbijeenkomst      Net als andere jaren was De Hoofdwacht zo’n half jaar gesloten, maar deze keer was het gebouw meer gesloten dan normaliter en dat kwam door de schilders en door de kou! De schilders hebben goed werk verricht in de hal, de Tadema-kamer en de Coornhert-zaal, maar voor de vrijwilligers was het afzien; hetzij thuis aan het werk, hetzij met wat verwarmingspanelen en extra truien in het pand op andere verdiepingen. Die tijd is nu gelukkig voorbij en er kan weer gewoon ‘gewerkt’ worden en om een en ander weer goed op de rails te krijgen, organiseerden we een vrijwilligersbijeenkomst op 22 maart. De avond was niet alleen bestemd voor leden, die al langere tijd actief zijn, maar ook een aantal nieuwe leden die gemeld hadden eventueel een bijdrage te willen leveren, waren aanwezig. Natuurlijk vertelden alle werkgroepen waar zij mee bezig zijn, en natuurlijk was er weer een door Mariska samengestelde quiz (dit keer over De Hoofdwacht) en natuurlijk was er tijd om bij te kletsen, maar het belangrijkste was het in groepjes een paar belangrijke vragen te bespreken, n.l. “Hoe kunnen we de vereniging meer zichtbaar maken?” en daaraan gekoppeld “Hoe krijgen we meer leden en ook meer ‘jongere’ leden”. Het zal niemand verrassen dat we die vragen niet opgelost hebben, maar er kwamen toch nieuwe suggesties langs, als tijdens de Open Monumentendagen en de Kunstlijn veel gerichter bezoekers te benaderen met informatie over de vereniging en oude jaarboeken met daarin een goede folder over lidmaatschap etc. verspreiden in de vele straatbibliotheekjes van de stad. Ook werd gevraagd naar een goede PR-medewerker en ook daarnaar gaan we op zoek en ook alle andere suggesties gaan we bekijken. Overigens zullen we ook de nieuwe leden binnenkort benaderen en met hen overleggen in welke rol ze ons kunnen bijstaan. Alles bij elkaar was het een goede avond en nu dus vrolijk voorwaarts! Machteld Tilanus, secretaris

Uit de Haerlemse boekenmolen

Hilde de Haan en Ids Haagsma   Gebouwen langs het Spaarne en de Liede   Ooit waren het Spaarne en de Liede wild stromende rivieren tussen het Haarlemmermeer en het IJ. Nu zijn het rustige, beeldbepalende stromen met intrigerende gebouwen, unieke landschappen en fascinerende vergezichten De vermeerderde herdruk van de zogenaamde ‘Spaarnegids’. Grondig herzien, rijk aangevuld en uitgebreid met 16 pagina’s. Nu ook met: de Liede Zuiderpolder, Waarderpolder en Halfweg begrippenlijst ISBN 90 5105 034 8 € 10,00 (ingenaaid met papieren rug en flappen)

Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem Contact   Algemeen   Redactie   De website   Ledenadministratie   Afmelden Nieuws   Lid worden Historische Vereniging Haerlem Postbus 1105, 2001 BC Haarlem De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem 023 5345422