Oktober 2019
 
 
 
Historische Vereniging Haerlem

Mail niet leesbaar? Klik hier

img
Dr. Gerdina Hendrika Kurtz
img
Het 25-jarig jubileum van de Gemeente archivaris mevrouw dr. G.H. Kurtz; Felicitaties van
jhr. mr. C.C. van Valkenburg, voorzitter Vereniging Haerlem. (foto Noord-Hollands Archief)
 
 
 
Toen ik, als trouwe lezer van uw interessante publicaties, vorige maand in Haerlem Nieuws de column over het plak- en knipwerk van meneer Barnhoorn in het straatnamenboek van Gerda Kurtz las, ging er een belletje bij mij rinkelen. Wat was zij ook al weer voor iemand? Had zij als gemeentearchivaris niet banden met de Vereniging Haerlem? Wie zoekt op internet vindt altijd wat al mag je niet alles geloven wat daar geschreven staat. Maar gelukkig stond op Wikipedia ook een verwijzing naar een bron en wat kan er mooier zijn als die bron het onvolprezen Jaarboek is. In het Haerlem Jaarboek 1989, het is nog maar dertig jaar geleden, heeft dr. J.J. Temminck, ook stadsarchivaris van Haarlem van 1973 – 1995, de necrologie van dr. Kurtz geschreven.

Dankzij de door mij vaak vermaledijde digitalisering kon ik zonder de beschikking te hebben over het fysieke Haerlem Jaarboek 1989 via het Noord-Hollands Archief het bewuste stuk lezen. In telegramstijl haal ik enkele passages aan. Op 7-jarige leeftijd werd zij Haarlemse, ging na de MMS met extra les over naar de zesde klas van het Gymnasium waar ze eindexamen deed om in Utrecht haar doctoraal geschiedenis te doen en in 1928 cum laude te promoveren op Willem III en Amsterdam. Door de studie had ze slag gekregen van het archiefwerk, haalde daar een diploma in maar vond tot 1936 moeilijk betaald werk. In dat jaar viel de plaats van Archivaris van Haarlem vrij. Er waren 9 sollicitanten, waarvan de wethouder meende dat de vrouwen niet hoefden te worden uitgenodigd. Ze werd tweede op de raadsvoordracht en vanwege haar geloof door de RKSP als eerste katholiek diensthoofd in de gemeente binnengehaald. Achteraf bleek zij Lutherse te zijn maar ze werd dan toch maar het eerste vrouwelijke diensthoofd in een vrijwel geheel mannelijke wereld.

Mejuffrouw Kurtz, ze is nooit getrouwd en bleef altijd ‘juffrouw’ heten, maakte meteen haar intrede in het toen nieuwe archief in de Jansstraat en heeft archieven vergaard en daaruit veel kennis over Haarlem opgedaan. Over die kennis heeft ze geschreven en verteld. In 1938 volgde zij archivaris Knappert op in het bestuur van de Vereniging Haerlem. Zij tekent voor tal van artikelen en boeken, resulterend in een lijst van tezamen 70 publicaties. Hieronder in 1941 een beknopte geschiedenis van Haarlem, een eerste bruikbare samenvatting van de Haarlemse geschiedenis (voorloper van Haarlem voor dummies?), de geschiedenis van de Haarlemse hofjes als jubileumboek, het bekende boek over Kenau en het straatnamenboek. Saillant detail is dat het archief in de oorlog ook een onderduikadres was voor archieven van de joodse gemeente en als enige openbaar gebouw ontsnapt was aan het bordje ‘Verboden voor Joden’. Ook na haar pensionering bleef zij actief binnen en buiten de Vereniging Haerlem. Haar laatste publicatie ‘Het Proveniershuis te Haarlem’ verscheen kort voor haar 80ste verjaardag.

In willekeurige volgorde nog een aantal van haar verworvenheden: examinator bij archiefexamens, soroptimist, ridder Oranje Nassau, als tweede vrouw lid van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen, erelid van de Historische Vereniging Haerlem.

Ongetwijfeld heeft Gerda Kurtz vele sporen nagelaten in de archieven van de Vereniging Haerlem. Ik was blij dankzij het straatnamenboek dit door Jaap Temminck gemaakte spoor te hebben ontdekt.
img
Guy als Ridder Andries  St. Jans (Johanniter Ridders van de Commanderij van St Jan)
Voorzitter Jonge Muggen afgetreden
Half september is Guy Rocourt als voorzitter van de werkgroep Jonge Muggen vanwege studieredenen teruggetreden uit het bestuur.
Hij heeft zich voor een jaar gevestigd in Antwerpen, waardoor het moeilijker is geworden zich voor de werkgroep in te zetten.
Hij heeft de afgelopen jaren met verve gewerkt aan verdere uitbouw van de activiteiten van de werkgroep en wist zich met zijn metamorfoses als Willem van Oranje of Middeleeuws Haarlemmer overal in de stad te manifesteren. Hij kon boeiend vertellen en was de initiator van de Coornhert webquest en allerlei nieuwe activiteiten zoals het Verhalenfestival en de 80-jarige Oorlog-wandeling.
Gelukkig heeft hij zich bereid verklaard contact met de werkgroep te houden als hij in Haarlem is.

Het bestuur wenst hem een succesvolle voortzetting van zijn studie.
img
 
 
 
De Maand van de Geschiedenis is het grootste geschiedenisevenement van Nederland. Samen met honderden culturele, literaire en mediaorganisaties wordt geschiedenis onder de aandacht gebracht. In oktober 2019 staat het thema Zij/Hij centraal. Ga naar de agenda om alle activiteiten te bekijken en stel je eigen programma samen.
img
Historie in De Hoofdwacht
Museumnacht Kids zaterdag 19 oktober
De Jonge Muggen hebben het nu natuurlijk druk met de Museumnacht Kids 19 oktober 2019, waarbij De Hoofdwacht wordt bezocht door historische Haarlemmers. Van Lennaert Nijgh tot Malle Babbe en wat te denken van Kenau en Hannie Schaft. Zal Coster van zijn sokkel komen? En wat schrijft Pieter Teyler in zijn boek? Tulpen tekenen met Judith Leyster, alles is mogelijk. Kinderen (en hun ouders) kunnen handtekeningen jagen of meedoen met de speurtocht.
In de Herberg heerlijke soep en broodjes, koffie, thee en limonade en iedereen kan meezingen met Maja. Luister naar het ware verhaal van Klaas van Ruiven (als je durft!).
img
Henri Boot, Haarlemse schilder
Lezing Michiel Kersten  30 oktober
In de tentoonstelling Virtuoos! in het Frans Hals museum zijn ook Haarlemse kunstenaars vertegenwoordigd.

Michiel Kersten neemt ons daarom tijdens een lezing mee in de wereld van Henri Boot, Herman Kruyder en Kees Verweij en hun Haarlemse wereld.




Locatie: De Hoofdwacht, aanvang 20.00 uur
Entree: € 4 voor leden van de Historische Vereniging Haerlem, niet-leden betalen € 6.
(Un)Limited Edition 2 en 3 november
img
 
 
 
In De Hoofdwacht is tijdens de Kunstlijn 2019 werk van maar liefst tien kunstenaars te zien, waarvan er zes opereren onder de naam Haarlems Sieraad Collectief. De kunstenaars geven een eigen invulling aan het thema van de Kunstlijn "ONBEPERKT BEGRENSD - Het atelier" onder de naam (Un) limited edition. In de Tademakamer hebben zij een gezamenlijke presentatie ingericht; elders in het gebouw, zowel in de Coornhertzaal als in het onderhuis, laten zij hun persoonlijke werk zien.

Openingstijden: zaterdag 2 en zondag 3 november 11.00 – 17.00 uur
img
img
Lezing Jaap van Moolenbroek  5 november
De verovering van Damiate achthonderd jaar geleden: het ware verhaal.
Op 5 november 1219 werd Damiate aan de Nijl na lange strijd door westerse kruisvaarders ingenomen. Aan deze Vijfde kruistocht namen ongetwijfeld ook mannen, en een paar vrouwen, uit Haarlem deel. Zij zullen in mei 1217 scheep zijn gegaan en een jaar later Egypte hebben bereikt. Het verhaal gaat dat Haarlemmers de inname van Damiate mogelijk maakten door de verdedigingsketting van de stad stuk te varen. Acht eeuwen na datum bekijken we of dat overeenstemt met de berichtgeving van ooggetuigen van het beleg, waarover een boeiend verhaal is te vertellen. Hoe rechtvaardigden deze kruisvaarders trouwens hun bloedige campagne ver van huis en haard? Spreker Dr. Jaap van Moolenbroek, schrijver van: "Nederlandse kruisvaarders naar Damiate aan de Nijl".
Locatie:
De Hoofdwacht, aanvang 20.00 uur
Entree:  4 voor leden van de Historische Vereniging Haerlem, niet-leden betalen € 6.
img
Pubquiz 20 november
 
 
 
Save the date:  woensdag 20 november, pubquiz in de aanloop naar de verjaardag van Haarlem.
Meer informatie volgt.
img
Verhalenfestival Haarlem
 
 
 
zondag 24 november
Ook deze keer worden er weer nieuwe historische verhalen verteld in De Hoofdwacht, het Archeologisch Museum Haarlem en Museum Haarlem. De Jonge Muggen zullen de gasten met veel enthousiasme ontvangen in De Hoofdwacht, waar ''Geschiedenis met een twist" en "Hisperientia" verhalen brengen uit vervlogen tijden. In Museum Haarlem zal het verhaal aansluiten op de tentoonstelling "Eerste bewoner van Schalkwijk" en "Verhalen met Monique" zorgt voor een nieuw historisch verhaal in het Archeologisch Museum Haarlem. Voor Jong en oud gratis te bezoeken tussen 13.00 en 16.00 uur.
Meer informatie  op facebook @verhalenfestivalhaarlem.
Van den Eijnde in Beeld
img
foto: Jan Sluijter
 
 
 
Er is een mijlpaal bereikt: de 23.000 kilo wegende gevelsteen van Hendrik van den Eijnde - door Rotterdammers "de Bijenkorfsteen" genoemd - ooit geplaatst geweest aan de oude Bijenkorf te Rotterdam is op 12 september j.l. op een dieplader getakeld en voor restauratie overgebracht naar de firma Meesters in Tienhoven.
Even terug in de tijd. Rotterdamsch Nieuwsblad 26 september 1930:

"Nu de schuttingen voor het grootste deel zijn weggenomen en het nieuwe Rotterdamsche warenhuis zich den volke in al zijn schoonheid toont, zijn ook de twee aan de voorzijde van het gebouw aangebrachte reliefs voor ieder zichtbaar geworden dank zij de inderdaad in het oog vallende plaats aan den gevel deze versieringen door den bouwmeester toegedacht. Beide reliefs zijn ontworpen en uitgevoerd door den Haarlemschen beeldhouwer Van den Eynde die in enkele vierkante meters zandsteen den geest van den hedendaagse tijd heeft willen vastleggen. Aan de ene zijde van de "uitstekende" versiering vindt men het verkeer en den handel van de 20ste eeuw gesymboliseerd door treinen, mail stomers en vliegmachines. Aan den westzijde van den ingang van de Bijenkorf heeft de beeldhouwer aan de voornaamste onderdelen van de tegenwoordige maatschappij den geleerde, den kunstenaar, den industrieel en den arbeider een plaats ingeruimd".


Bij het bombardement in 1940 bleef de gevelsteen gespaard, het gebouw werd deels verwoest; het overgebleven deel deed tot 1956 dienst als winkel. Hierna volgde sloop van het gebouw en heeft de steen tientallen jaren in de openlucht op een afgesloten terrein op het distributieterrein van de Bijenkorf in Woerden gestaan. Dankzij een jarenlange lobby van Jan Sluijter gesteund door het Historisch Genootschap Roterodamum waarvan hij lid is, schonk het warenhuis het beeldhouwwerk aan de Gemeente Rotterdam. Ook het uiteindelijke doel, herplaatsing in de openbare ruimte, wisten zij te bereiken. Zodra de herinrichting van de Coolsingel in 2020 is afgerond zal het gerestaureerde beeldhouwwerk een plaats krijgen bij het metrostation Beurs.
Lees meer in artikel AD Rotterdam

Gerard Moolenaars, lid werkgroep VDEijnde
Huis van Hilde
img
 
 
 
Ondanks dat er in Haarlem een 'Huis van Cornelis' (het Archeologisch Museum Haarlem) is, reisden vrijdag 30 augustus een twintigtal archeologische geïnteresseerde Haerlemmers naar Castricum om de archeologische vondsten van Noord-Holland te bekijken. In het Huis van Hilde was op dat moment niet alleen de vaste collectie te zien, maar ook kon nog nét de tentoonstelling 'Liefs van Julia' worden bezocht.

Vaste collectie
De vaste collectie bevat een indrukwekkend aantal bodemvondsten, meer dan 1000! Sieraden, amuletten, wapens, gereedschap, kook- en eetgerei, een kano en sarcofagen, ze illustreren de archeologische rijkdom van onze provincie. Bovendien kun je er oog in oog staan met mensen uit het verleden. Niet alleen Hilde uit Castricum, maar ook Cees de Steentijdman, de door het Spaanse verzet uitgehongerde Alkmaarse Brecht, Willem en Hillegonda van Brederode, een Engelse en Russische soldaat, het zijn slechts enkele van de 14 figuren die daar op grond van de gevonden skeletten met forensische technieken zijn gereconstrueerd.

Bronsschat van Medemblik

De tentoonstelling 'Liefs van Julia' toonde de Bronsschat van Medemblik. Zeldzame, prachtig versierde bronzen armbanden en mantelspelden werden in 2015 gevonden bij de aanleg van de Westfrisiaweg tussen Alkmaar en Enkhuizen. Julia is een meisje van 16 jaar dat vertelt over haar leven in de Bronstijd. Helaas is deze tentoonstelling dus voorbij. Maar vanaf 12 oktober is er weer iets nieuws te zien. De tentoonstelling 'Op zoek naar ridders en verdwenen kastelen in Noord-Holland' laat u kennismaken met o.a. Floris de Vijfde en Simon de Tweede van Haarlem en er worden topvondsten getoond uit vier kastelen, die ooit in de buurt van Alkmaar en Castricum stonden. Het museum is beslist de moeite waard, zeker ook voor kinderen!
Zie voor openingstijden en nadere informatie www.huisvanhilde.nl
img
foto: Peti Pieper
Boekenverkoop
Het waren twee heel leuke middagen, de Open Monumentendagen. Niet alleen in de hele stad, waar iedereen van hot naar her liep, niet alleen beneden in De Hoofdwacht, waar ontzettend veel mensen rondkeken en zich lieten informeren, maar ook op de zolder van die Hoofdwacht, waar beide middagen een boekenverkoop georganiseerd was. Regelmatig krijgt de bibliotheekcommissie mails dat helaas het huis van vader/moeder ontruimd moet worden en dat er nog veel boeken over Haarlem op de plank staan: “Kunt u daar iets mee?”. Wij nemen die boeken graag aan, kijken of er nog aanvullingen op het boekenbezit van de vereniging bij zijn en de rest wordt verkocht op middagen als die van 14 en 15 september j.l..
Zoals gezegd, het was heel leuk en heel druk en in totaal werd er voor zo’n € 375,- verkocht, terwijl onze prijzen toch onder die van boekwinkeltjes.nl liggen.
Wij kunnen nu weer nieuwe titels voor de vereniging aanschaffen.

De bibliotheekcommissie
img
Actuele agenda
Voor het volledig overzicht van activiteiten...

Klik hier
COLOFON
 
 
 
Haerlem Nieuws is een maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem
Postbus 1105, 2001 BC Haarlem   De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem
023 5345422  info@haerlem.nl
  
www.haerlem.nl   haerlemredactie@gmail.com
ledenadministratie@haerlem.nl

IBAN NL89 INGB 0000 3778 82
U ontvangt Haerlem Nieuws als lid of belangstellende van onze vereniging
img
Haerlem NIeuws liever niet ontvangen? klik hier
img img img
< <