HAERLEM NIEUWS
 

mei / juni
 2025
 
Historische Vereniging Haerlem
voor een online versie: klik hier
 
 
 
De Hoofdwacht
 
 
Uit De Hoofdwacht
 
 
 
Mei / Juni 2025

Na een stralend Koningsdagweekend wordt er hard gewerkt de Hoofdwacht weer te openen na de wintersluiting. De trap van de beletage naar de eerste verdieping is opnieuw geschilderd, omdat er toch behoorlijk wat beschadigingen waren opgetreden. Er is een start gemaakt met de verduurzaming van de ramen in de Coornhertzaal. Hier worden achterzetramen geplaatst. Na de ongecoördineerde actie van vorig jaar is er nu wel een vergunning aangevraagd en verkregen. De achterzetramen passen nu beter in de monumentale karakteristiek van de Coornhertzaal. De schuiframen op de begane grond worden niet verduurzaamd, omdat elke oplossing de monumentale kwaliteit zou aantasten. 
 
Lees verder
 
 
Agenda
 
 
Activiteiten in de komende periode:

 
 
 
180x180x1
 
 
vanaf 3 mei
 
 
 
De tentoonstelling Haarlem in Opstand (1748–1815) de komende tijd in De Hoofdwacht
 
Lees meer
 
 
180x180x2
 
 
4 mei
 
 
 
Toneelstuk Jonge Muggen, speciaal voor 4 mei. Waargebeurde verhalen met elkaar verbonden
 
Lees meer
 
 
180x180x3
 
 
15 mei
 
 
 
Lezing 'Waar Haarlem in de gevel staat' in Sociëteit Vereeniging door Peter van Graafeiland
 
Lees meer
 
 
         
320x410
 
 
28 mei
 
Lezing over archeologisch glas uit Amsterdamse bodem in het Archeologisch Museum Haarlem.
Deelname is gratis maar u dient zich aan te melden melden voor de lezing.

Meer informatie en aanmelden
 

 
 
 
Voorzitter Historische Vereniging Haerlem geridderd
 
580x300

Samen met 11 andere Haarlemmers werd Martin 25 april j.l. verrast met een lintje
© Foto United Photos 
 
25 April 2025, klonk de zin: "Het heeft de koning behaagd.." voor Martin van Bleek, onze voorzitter, die wij van harte feliciteren met zijn benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Op de dag vóór Koningsdag vindt jaarlijks de traditionele lintjesregen plaats.
12 Haarlemmers kregen dit jaar van burgemeester Jos Wienen een koninklijke onderscheiding opgespeld, waaronder "onze" Martin!

Lees meer
   
 
 
 
Haerlem de wijken in – lustrumjaar 2026
 
580x300

Motorstuntteam "De Stuntmasters" aan het werk op de kermis in Schalkwijk (1996)
Noord-Hollands Archief – Collectie van foto's en negatieven van Fotopersbureau De Boer 
 
In de vorige nieuwsbrief stond de oproep om tijdens het komende lustrumjaar 2026 een aantal bijzondere activiteiten in de stad te organiseren, onder de noemer: ‘Haerlem gaat de wijken in’.
Het 125-jarige jubileum van onze vereniging onder de aandacht brengen van zowel leden als andere geïnteresseerden met bijvoorbeeld lezingen over de bewoningsgeschiedenis of bijzondere gebeurtenissen in de eigen wijk.
Als de activiteit is uitgedacht en georganiseerd, kan er via diverse communicatiekanalen aandacht aan worden besteed ter promotie: wijk- en/of buurtkranten, de website van Haerlem, de social media etc.

Het bestuur presenteert een eerste lijst met de plannen voor het jubileum tijdens de komende Algemene Ledenvergadering.
We zien graag dat in de beoogde opzet ook onderdelen in de wijken al benoemd kunnen worden, ook al klinkt 2026 nog wat ver weg.

Aanmeldingen graag doorgeven o.v.v. ‘Haerlem de wijken in’ aan bestuurslid Patrick Vlegels

Alvast dank voor de reacties.
   
 
 
 
Voormalige schuilkerk Kokstraat 11
 
580x300

De schuilkerk in vroegere tijden en de huidige situatie
 
De Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem (SGVH) heeft de bewoners van de Kokstraat 11 (de voormalige schuilkerk) aangeboden om de entree van het huidige gebouw te herstellen naar de situatie van 1910.

In die tijd kon je duidelijk zien dat achter deze twee deuren een doorgang leidde naar de schuilkerk die zich achter het huizenblok bevond. Dit was zichtbaar doordat boven het poortje in de sluitsteen een natuurstenen kruis was uitgehouwen. Rechts ziet u de huidige situatie.

Toen katholieken weer vrij kerken mochten bouwen, verlieten zij in 1937 de schuilkerk aan de Kokstraat en betrokken zij de nieuwe Sint-Anna en Maria-kerk aan de Kinderhuissingel. Daarna trok de Haarlemse kunstenaar Jan Kraakman in de voormalige schuilkerk. Voor zijn werk had hij geen kerk nodig, maar een werkplaats, en daarom liet hij het kruis uit de sluitsteen verwijderen.

De Stichting wilde graag dit stukje Haarlemse geschiedenis weer zichtbaar maken en nam hiervoor contact op met de huidige bewoners. Zij steunen onze stichting en staan achter onze intentie, maar vinden het terugplaatsen van het kruis boven de poort een stap te ver gaan. Voorlopig zullen we dus moeten wachten. Misschien verandert hun mening in de toekomst, en dan zou het kruis alsnog kunnen terugkeren.

Ook heeft er ooit op de onderdorpel van het glas-in-loodraam boven de deuren de tekst “Oud Katholieke Kerk” gestaan. De SGVH blijft het ontzettend jammer vinden dat dit stukje geschiedenis momenteel niet zichtbaar kan worden gemaakt.

Meer bijdragen van de SGVH leest u hier
 
 
 
Samenwerking Jonge Muggen en werkgroep Podcast
 
580x300
 
Jonge Muggen laten zich 'letterlijk!' horen
De Jonge Muggen zijn bijeen gekomen met de werkgroep Podcast om de Ooggetuigen van de Bataafse Revolutie op te nemen.

Voor de tentoonstelling De Franse tijd in Haarlem hebben de Jonge Muggen hun mondje open gedaan: samen met samensteller Wouter van Erkel hebben zij een aantal personages een stem gegeven.
Door bij een aantal portretten op de tentoonstelling een QR-code aan te klikken, hoort de bezoeker wat o.a Lodewijk Napoleon, zijn vrouw Hortense de Beauharnais, Keetje Hodshon en de moeder van een opgeroepen soldaat voor het leger van Napoleon aan het overpeinzen zijn.

De Jonge Muggen kijken terug op een heel plezierige samenwerking met Wouter en hopen met hun bijdrage de tentoonstelling nóg aantrekkelijker te maken.
 
 
 
Haarlem in de kijker
 
580x300

De Grote Markt, vanuit de dakgoot van De Hoofdwacht
 
Er wordt een nieuw initiatief ontwikkeld: Haarlem in de kijker!

Binnen de vereniging is heel veel kennis en kunde aanwezig, waarvan niet of nauwelijks gebruik gemaakt wordt en dat is natuurlijk jammer.

Na een oproep onder de actieve leden heeft zich een werkgroep gevormd, die na ampel overleg gekomen is tot het volgende plan: Onder bovenstaande titel worden lezingen, een bezoek aan de Hoofdwacht (eventueel gecombineerd met een korte wandeling) enz. aangeboden aan groepen, buurten en instellingen als bejaardentehuizen etc. met een sociaal/cultureel doel.

Een aantal vaste onderwerpen wordt voorbereid, maar het is ook de bedoeling programma’s over specifieke, door de aanvrager te noemen, projecten te ontwikkelen.
Wellicht is het ook mogelijk een programma speciaal voor nieuwe inwoners van Haarlem samen te stellen.

OPROEP
Kent u dit soort ‘instanties’? Wilt u onze informatie aan hen doorgeven en/of hun adres aan ons melden?
Het gaat NIET om familie-uitjes e.d.; voor dat soort groepen hebben de VVV en het Gilde een groot aanbod.

Op dit moment wordt de groep gevormd door
Wouter van Erkel, Peter van Graafeiland, Remmert Pels, Machteld Tilanus, André Vollbehr, Astrid Zwart
en voor het bestuur: Martin van Bleek en Mariska Krikken

email: machteldtilanus@gmail.com 
 
 
 
580x300
 

 
580x300
Eindenhoutstraat, Haarlem

 
Biografieën vormen een van mijn favoriete boekengenres. Met heel veel genoegen las ik de biografie over het leven van Tobie Goedewaagen van Benien van Berkel “Tobie Goedewaagen (1895-1980) een onverbeterlijke nationaalsocialist”. In de discussie over “goed of fout” die steeds weer de kop opsteekt, nu weer door de openstelling van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, blijkt hoe moeilijk “zwart-wit denken” is.

Tobie Goedewaagen


Er blijken veel tinten “grijs” te bestaan. Tobie Goedewaagen bevindt zich echter ontegenzeggelijk aan de meest zwarte kant van het spectrum. Hij was een nationaalsocialist van het eerste uur, al vroeg lid van de NSB, en bleef dat gedachtengoed aanhangen tot hij zijn laatste adem uitblies

Opgeleid tot filosoof, koos hij anders dan zijn vader voor een carrière op het gebied van kunst en cultuur. Hij dichtte, speelde piano, en publiceerde aan de lopende band filosofische geschriften. Hoewel het hem volstrekt aan managementkwaliteiten ontbrak, ging hij tijdens de bezettingstijd allerlei leidinggevende functies vervullen, onder meer die van secretaris-generaal (in feite minister) van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten waar hij verantwoordelijk was voor de nazificatie van de Nederlandse cultuur. Ook was hij president van de Nederlandsche Kultuurkamer. Conflicten met de leider van de Nationaal-Socialistische Beweging, Anton Mussert, en met de leiders van de bezettingsmacht in Nederland braken hem op. Na de oorlog werd hij opmerkelijk genoeg veroordeeld tot een relatief korte gevangenisstraf. Hij kreeg twaalf jaar met aftrek van voorarrest, en levenslange ontzetting uit het actief en passief kiesrecht en het recht om ambten te bekleden.

In het boek wordt beschreven dat hij zich eind jaren dertig van de vorig eeuw in Haarlem vestigde. Haarlem was standplaats van “De Waag”, een autoritair-fascistisch weekblad, waartoe hij in mei 1938 toetrad als freelancemedewerker; later werd hij hoofdredacteur.

Benien van Berkel citeert Goedewaagen: “hij vestigde zich …. in de Koninginnebuurt .… in een sfeervol huis met voor- en achtertuin, in een straat met veelal identieke herenhuizen.”

In de nacht van 2 op 3 oktober 1940 voerde de RAF een (vergis)bombardement uit op Haarlem, waarbij 27 doden en 65 gewonden vielen, voornamelijk in het Rozenprieel.

Uit hetzelfde boek: “…mijn Vrouw en ik (zijn) wat men noemt door het oog van de naald gekropen, al lijkt ons huis inwendig min of meer op een ruïne”.. Eind oktober 1940 vertrok hij met zijn vrouw naar Den Haag.

De vraag waar hij die paar jaren woonde bleef voor mij een raadsel. De gebruikelijke bronnen hielpen me niet verder. Na enige naspeuringen kwam ik erachter. Ik vond in het Noord-Hollands Archief een bommenkaart van Haarlem waarin onder meer is beschreven op welke plaatsen de bommen die nacht waren gevallen, onder meer in de Koninginnebuurt. Er waren daarbij geen straten met huizen die aan de omschrijving “voor- en achtertuin” en “veelal identieke herenhuizen” voldeden.

Uiteindelijk trof ik in het NIOD een brief van Tobie Goedewaagen gericht aan Anton Mussert aan, gedateerd 21 januari 1940 waarbij als adres vermeld staat: Eindenhoutstraat 25. Tobie Goedewaagen zelf bleek mij dus op het verkeerde been te hebben gezet: het huis stond niet in de Koninginnebuurt, maar in de wijk Bosch en Vaart.

De bommenkaart noemt Eindenhoutstraat 25 niet als trefpunt van de bomaanval. Overigens was nummer 36 in die straat er nog slechter aan toe. In de Kroniek van Bosch en Vaart van april 2013, nummer 154 is te lezen en te zien hoe verschrikkelijk de gevolgen waren. Een inwonende van Goedewaagens buurhuis, nummer 27, kwam bij die gelegenheid om het leven na te zijn getroffen door een bomscherf.

Peter van Wingerden

Schrijver dezes houdt zich aanbevolen voor uw commentaar via info@haerlem.nl

 
 
 
125x84
 
Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem
 
Contact
 

Algemeen
 
Redactie
 
De website
 
Ledenadministratie
 
Afmelden Nieuws
 
Lid worden
 
Historische Vereniging Haerlem

Postbus 1105, 2001 BC Haarlem
De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem
023 5345422
 
 
48x48x1 48x48x2 48x48x3 48x48x3