HAERLEM NIEUWS   juli / augustus  2025   Historische Vereniging Haerlem voor een online versie: klik hier

Uit De Hoofdwacht     Juli / Augustus 2025 Sinds het laatste Haerlem Nieuws is op 2 mei de tentoonstelling Haarlem in Opstand (Haarlem in de Franse Tijd, 1748-1815) geopend en is de volgende dag de seizoenopenstelling van de Hoofdwacht begonnen. De opening van de tentoonstelling was een mooie bijeenkomst die vanwege het weer het en grote aantal belangstellenden buiten voor de Hoofdwacht is gehouden. De bedenker en maker van de tentoonstelling, Wouter van Erkel, hield een korte inleiding over de tentoonstelling en opende daarna de tentoonstelling door de Bataafse vlag uit te hangen over de attiek van de Hoofdwacht. In groepen is de tentoonstelling daarna bezocht, afgewisseld met een drankje en een hapje.... Lees verder

         

De tram in Haarlem,... Haken en ogen   Het Houtplein in 1948. De grote ‘Boedapester’ komt uit de Tempelierstraat en is op weg naar Amsterdam. (Foto: Archief Wim Beukenkamp)   Ouderen onder ons zullen nog duidelijke herinneringen aan de tram hebben. Met name de Blauwe Tram was tot 1957 in Haarlem een begrip. Dan denk je vooral aan de lijn Amsterdam – Zandvoort. Denderend langs de Amsterdamse Vaart, dan door de straten van Haarlem en vervolgens door het vele groen over de aparte trambaan in Aerdenhout en Bentveld. In het allerlaatste stuk had je ook uitzicht over de duinen. Dagje strand en dan zonverbrand weer terug op weg naar huis en in het zogenaamde schapenhok in Zandvoort aansluiten in de rij om de tram te pakken. Als kind een cent op de rails neerleggen die dan bijna als een stuiver zo groot was als de tram er overheen was gereden. Herinneringen die er nog zijn, maar de tram is alleen nog te zien in het museum. Niets ervan is nog te herkennen op de vele voormalige trajecten in de stad, alles is weg. Het is geweest.. …. op een kleine uitzondering na: de haken en ogen van de tram, met andere woorden de ijzeren bevestigingspunten van de bovenleiding.  Lees meer

Vereniging Haerlem 125 jaar in 2026; we gaan dit vieren!   Op 2 november 1901 werd de Historische Vereniging Haerlem (HVH) opgericht.   In 2026 viert de Vereniging Historisch Haerlem dus haar 125-jarig bestaan! Dit lustrumjaar wordt een feest voor onze 1300 leden, met tal van activiteiten (zie hieronder voor een selectie van onze plannen). Er staat dus al veel aan te komen, maar we staan open voor ideeën en hulp. Heeft u een suggestie of wilt u meewerken? Laat het ons weten! Samen maken we van 2026 een gedenkwaardig jubileumjaar. Wilt meehelpen om een activiteit te organiseren, meld u dan aan bij bestuurslid Patrick Vlegels.

Wat staat er al in de planning voor 2026?   De Koepelgevangenis in Haarlem bestaat in 2026 ook 125 jaar   • Historisch symposium Haerlem (april) In een symposium stelt de Vereniging Haerlem de rol van de historische verenigingen anno nu centraal. • Haerlem voor nieuwe inwoners De HVH organiseert een aantal activiteiten en lezingen om nieuwe inwoners, maar ook expats, mee te nemen in de geschiedenis van de stad. • Tentoonstelling Haerlem (april-oktober) In de Hoofdwacht komt een jubileumtentoonstelling over de 125-jarige Vereniging Haerlem. • Haerlem en de Koepel Informatieve avond over strafrecht in Haarlem, omdat ook de Koepelgevangenis in Haarlem 125 jaar bestaat.  • Haerlem gaat de wijken in Onder de noemer “Haerlem gaat de wijken in” wil de Historische Vereniging Haerlem lezingen laten houden over de bewoningsgeschiedenis. • Puienprijs Haerlem Maandag 2 november: uitreiking puienprijs. Het initiëren van een jaarlijkse puienprijsverkiezing • Historisch schaatsen De overdekte ijsbaan wordt een locatie voor een activiteit voor de jeugd. Historisch schaatsen, georganiseerd door de Jonge Muggen. • Wervingscampagne nieuwe leden Campagne 125 nieuwe leden erbij in 2026 is de doelstelling van een speciale ledenwerfactie. Een uitgebreide beschrijving van onze planning vindt u hier.

Alle leden van de Historische Vereniging Haerlem hebben inmiddels hun exemplaar van Haerlem Jaarboek 2024 binnen gekregen. Is uw boek onverhoopt niet bezorgd, neem dan even contact op. Haerlem Jaarboek 2024 is uit!     Het Haerlem Jaarboek 2024 biedt een rijke verzameling verhalen over Haarlem, zowel historische beschouwingen als actuele onderwerpen. De bundel bevat dertien artikelen, drie necrologieën en een overzicht van de gebeurtenissen in 2024. In totaal 312 pagina’s vol stadsgeschiedenis, geschikt voor zowel nieuwkomers als doorgewinterde Haarlemmers. Bijzonder is het verhaal van een tot slaaf gemaakte vrouw die in Haarlem overleed en werd begraven in de Grote of St.-Bavokerk. Ook wordt aandacht besteed aan de slavernijgeschiedenis van Haarlem, met onder meer citaten uit oude kranten. Andere artikelen behandelen onderwerpen als jongerensociëteit Ekestos, het bisdom Haarlem, het Hospice Haarlem, Huis ter Kleef, kunstenaar Maarten van Heemskerck en beeldhouwer Claes Sluter. Sluter blijkt van Haarlemse afkomst en wordt geprezen als ‘de Nederlandse Michelangelo’. Tot slot is er een kritische beschouwing over de mythe rond Laurens Janszoon Coster, die onterecht als uitvinder van de boekdrukkunst wordt beschouwd. De schrijver onderzoekt de zogenoemde ‘Costeriana', een collectie boeken die Haarlem als bakermat van de boekdrukkunst ondersteunen en plaatst daar de nodige vraagtekens bij. Desondanks blijft Haarlem een stad vol verhalen, talent en historische rijkdom.

Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem     Tegeltableau   Grote Houtstraat 12   In 1888 kreeg architect A. van der Steur opdracht van de toenmalige eigenaar S. Bertram een nieuwe voorgevel te ontwerpen. Op een tegeltableau ter hoogte van de dakgoot staat de molen “De Adriaan” afgebeeld (afgebrand in 1932), met de vroeger ernaast gelegen brug over het Spaarne en een deel van de Grote of Sint-Bavokerk.   Lees meer     Gevelreclame   Raamsingel 16   Schreuder werd Schröder en dat is nu al 100 jaar. Wilhelmus Schreuder richtte in 1925 onder pseudoniem zijn dansschool op. Zijn werkgever NS mocht niet weten van zijn neveninkomsten. Al snel werd de school een succes en kon hij zijn baan opzeggen. In 1936 betrok hij het gebouw aan Raamsingel 16 en werden in de vensters van beide zijgevels glas-in-loodramen aangebracht met de naam van het instituut.   Lees meer

Meer nog van SGVH     Vrouwestraat 12 – Bakenesserkerk Sint Jorisveld op het oude Ripperda terrein Kinderhuisvest 17 en het Magdalenahof 2A Jansstraat 63A hoek Begijnesteeg één van de Schatterhuizen Hospeslaan 9 – 100 jaar Grote Houtbrug – De Grote Houtpoort Tentoonstelling over gevelreclame   Lees meer

Helpt u mee het Joodse verhaal van Haarlem en omgeving te vertellen?   Kinderen bijeen voor een foto in de godsdienstschool in het gemeentegebouw ter gelegenheid van het negentigjarig bestaan van de synagoge, 1931. (Particuliere collectie)   Het verhaal van Joods Haarlem krijgt in 2027 een vaste plek in het voormalige Joods Gemeentegebouw in de Lange Wijngaardstraat 14. In een nieuwe museale en educatieve inrichting op de eerste verdieping nemen straks persoonlijke verhalen ons mee in de eeuwenlange geschiedenis van Joden in deze regio. Objecten, foto’s en herinneringen We zijn op zoek naar kleine en grote verhalen die iets vertellen over de Joodse gemeenschap in Haarlem en omgeving, ook in dorpen als Bloemendaal, Heemstede of Zandvoort. Objecten kunnen waardevolle vertellers zijn! Denk aan brieven, foto’s en joodse gebruiksvoorwerpen als een seider-schotel. Of een hoedje van Modehuis Gerzon, een poster van Drukkerij Emrik & Binger, een zilveren broodschaal van Presburg. Misschien wel een beschuitbus van Van Dijk’s Koek- en Beschuitfabriek of een reclame gadget van Bonthandel Weill & Zoon… Al deze objecten brengen de joodse geschiedenis en bedrijvigheid tot leven.  Heeft u iets bijzonders? Dan komen we graag met u in contact! Stichting Joods Gemeentegebouw

Onderzoek naar de Arbeidersbeweging in Haarlem 1850-1940     De Historische werkgroep van de Vereniging Haerlem bestaat momenteel uit een tiental leden, die zowel individueel als gezamenlijk onderzoek doen naar de geschiedenis van Haarlem en omstreken. Regelmatig mondt dat uit in interessante publicaties die bestemd zijn voor een breed, in lokale geschiedenis geïnteresseerd publiek. Zo zal dit jaar een boek verschijnen over de geschiedenis van de Barteljorisstraat, waaraan door meerdere leden van de werkgroep een aantal jaren is gewerkt. De werkgroep is na afronding van deze studie op zoek naar nieuwe onderzoeksprojecten. Zo wordt overwogen een studie te starten naar het ontstaan en de ontwikkeling van de arbeidersbeweging in Haarlem vanaf de tweede helft van de 19e eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog. Over dit onderwerp zijn veel bronnen beschikbaar, niet alleen in het Noord-Hollands Archief, maar ook bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam en het Katholiek Documentatiecentrum van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ondanks het omvangrijke bronnenmateriaal is er, voor zover bekend bij de werkgroep, in de afgelopen decennia betrekkelijk weinig over dit onderwerp verschenen. Een uitzondering is het boek "Dwarsliggers; stakers bij de Centrale Werkplaats in Haarlem in 1903", van Ivo Zandhuis. Dezelfde auteur heeft in de laatste tien jaar ook twee artikelen over de vroege vakbeweging in Haarlem in het Jaarboek van Vereniging Haerlem geschreven. De Historische werkgroep zal inventariseren wat er verder over dit onderwerp reeds is verschenen, maar hoopt door bestudering van de primaire bronnen onbekend materiaal naar boven te brengen dat een nieuw licht zal werpen op dit belangrijke onderwerp. Ben jij ook geïnteresseerd in dit onderwerp en wil jij samen met andere enthousiaste amateurhistorici onderzoek doen? Beschik jij wellicht zelfs al over enige kennis over dit thema? Meld je dan aan bij de Historische werkgroep!

Podcast over gevelkunstwerk van beeldhouwer Hendrik van den Eijnde.   In 2024 werd tijdens Open Monumentendag op de Coolsingel de gerestaureerde De Bijenkorfsteen onthuld door burgemeester Aboutaleb. Dit monumentale gevelkunstwerk uit 1930 van beeldhouwer Hendrik van den Eijnde (1869-1939) sierde tot 1960 op vrijwel dezelfde plek de gevel van het vermaarde Magazijn de Bijenkorf, een hypermodern gebouw ontworpen door architect Willem Marinus Dudok. Er is nu een podcast over gemaakt in opdracht van CBK Rotterdam.   Beluister de podcast

Haerlem Nieuws is een twee-maandelijkse uitgave van de Historische Vereniging Haerlem Contact   Algemeen   Redactie   De website   Ledenadministratie   Afmelden Nieuws   Lid worden Historische Vereniging Haerlem Postbus 1105, 2001 BC Haarlem De Hoofdwacht, Grote Markt 17 Haarlem 023 5345422